Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου 2019

Λογοτεχνία... για τη Βυζαντινή Ιστορία

Ιστορικά μυθιστορήματα εμπνευσμένα από τη Βυζαντινή Ιστορία έχουν γραφτεί πολλά. Μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στις περιλήψεις κάποιων, ενδεικτικών, παρακάτω και να αποφασίσετε ποιο σας ταιριάζει περισσότερο:

ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΑΙ-ΔΗΜΗΤΡΗ

ΣΙΝΟΥ ΚΙΡΑ


Εξι νεαρά παιδιά παρακολουθούν στη Θεσσαλονίκη τη Σχολή Ξεναγών και βρίσκονται ξαφνικά μπλεγμένα σε μια υπόθεση αρχαιοκαπηλίας. Κοντά στην ιστορία της πόλης που ξετυλίγεται μπροστά μας μ'έναν τρόπο εύκολο και μυθιστοριματικό, ζούμε μαζί με τα παιδιά τη ζωή τους και τους προβληματισμούς τους. (σελ. 192)



ΕΝΑΣ ΣΚΟΥΦΟΣ ΑΠΟ ΠΟΡΦΥΡΑ

ΔΟΥΚΑ ΜΑΡΩ
Πριν από χρόνια θέλησα να μάθω ποιος ήταν ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός που πολέμησε σ' Ανατολή και Δύση για να σώσει το Βυζάντιο από το χείλος του γκρεμού. Με τη σκέψη μου πάντα στην Άννα Κομνηνή, τη φίλαρχη γυναίκα, όπως την αποτύπωσε ο Καβάφης. Έπειτα με συνεπήρε η ζωή του. Ποιες γυναίκες τον αγάπησαν; Ποιος προσπαθούσε να τον δηλητηριάσει; Γιατί η θυγατέρα του, η Άννα, μισούσε έως θανάτου τον αδελφό της, συναυτοκράτορα Ιωάννη; Γιατί η γυναίκα του, η Ειρήνη Δούκα, προωθούσε τον γαμπρό της, Νικηφόρο Βρυέννιο, στον θρόνο; Ελπίδες, δάκρυα και καημοί, χαρές που εξανεμίστηκαν, οράματα που έσβησαν, αποτυχίες, μικρότητες και πάθη. (...) Πρόθεσή μου (...), να αναδείξω το αίσθημα που με ώθησε σ’ αυτό το ταξίδι, μέσα από την αφήγηση ενός άσημου παλατιανού, καθώς αποσυρμένος στη Σινώπη του Πόντου ξαναθυμάται, έμπλεος δέους, τα περασμένα... (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ) (σελ. 538)


ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ο ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ

ΚΥΡΙΑΖΗΣ Δ. ΚΩΣΤΑΣ

Εγώ, η Αρετή, η κόρη του Καπετάνω Μιχαήλ Σκυλίτζη, πριν κλείσω τα κουρασμένα από τα χρόνια μάτια μου, υπαγορεύω τούτη τη γραφή στο γέροντα γραμματικό μου. Ο καλός μου, ο άνθρωπος που αγάπησα όσο κανένα στον κόσμο τούτο, ο ακριβός μου, εκείνος που του χάρισα ολόκληρη τη ζωή μου, τα φλογισμένα νιάτα μου, τα ήρεμα γεράματά μου, δεν υπάρχει πια. Πέθανε στην αγκαλιά μου και τα τελευταία λόγια του, αλίμονο, δεν ήτανε για μένα. Πέθανε όταν λογάριαζε να κινήση καινούργια εκστρατεία, όταν, περασμένος πια στην ηλικία, μ' άσπρα γένεια και μαλλιά, αντί να χαίρεται τα γλυκά γεράματά του, ήθελε πάλι να πολεμήση, ήθελε πάλι να οδηγήση τον ανίκητο στρατό του ενάντια στους εχθρούς μας. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ) (σελ. 532)

ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 

ΔΕΛΤΑ Σ. ΠΗΝΕΛΟΠΗ

Φαίνεται να γνωρίζει καλά η Πηνελόπη Δέλτα πώς να κεντρίσει, μέσω της δράσης και της πλοκής, την περιέργεια του μικρού αναγνώστη, να τον κερδίσει συγκινησιακά και να διεγείρει τη φαντασία του. Υποδειγματική, ομηρική θα έλεγα, η διάθεση με την οποία ανυψώνει, χωρίς διάκριση ανάμεσα σε Έλληνες και Βουλγάρους, την αγάπη για την πατρίδα, την αυτοθυσία, τη γενναιότητα, την τόλμη, την πίστη στον Χριστό αλλά και την πίστη στον άνθρωπο.
Συμπυκνώνει αβίαστα τον χρόνο στη ροή της αφήγησης και κλιμακώνει πειστικά την ένταση, καθώς οι νεαροί ήρωές της, τα τρία κατατρεγμένα Ελληνόπουλα, μέσα από τη δοκιμασία τους στη φιλία, τον έρωτα, την αγάπη, παρεξηγήσεις και περιπετειώδεις αναγνωρίσεις, σφυρηλατούν τον χαρακτήρα τους, ενηλικιώνονται πνευματικά, διαφοροποιούνται και ωριμάζουν, με την ανιδιοτελή πάντα αφοσίωσή τους προς την πατρίδα κυρίαρχη στον πυρήνα της προσωπικότητάς τους. (ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ, από το επίμετρο του βιβλίου)

Το μυθιστόρημα "Τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου" (1911) αποτελεί μυθιστορηματική ανάπλαση των μακρόχρονων αγώνων του βυζαντινού αυτοκράτορα Βασιλείου Β' (957-1025) στη χερσόνησο του Αίμου.
Η παρούσα νέα, συμπληρωμένη έκδοση περιλαμβάνει επίμετρο της συγγραφέως Μάρως Δούκα και χρονολόγιο του Αλ. Π. Ζάννα (επιμελητή του έργου της Π. Σ. Δέλτα), το οποίο μνημονεύει τα σημαντικά γεγονότα της ζωής της Πηνελόπης Δέλτα, καθώς και γεγονότα της πολιτικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής στην Ελλάδα και τον κόσμο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) (σελ. 480)




Η πλοκή του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται στη βυζαντινή εποχή, και συγκεκριμένα τον 10ο αιώνα. Είναι η ιστορία δύο νέων, του Ασώτη Ταρωνίτη και του Αλέξιου Αργυρού, τους οποίους αιχμαλωτίζουν οι Βούλγαροι όταν καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη το 995. [...]
Το "Για την Πατρίδα" είναι το πρώτο μυθιστόρημα της Δέλτα. [...] Το ενδιαφέρον της για τη συγγραφή ήταν στενά συνυφασμένο με αυτό που η ίδια αντιλαμβανόταν ως ανάγκη για τη διαπαιδαγώγηση των Ελληνοπαίδων. Διακηρυγμένος στόχος της παρέμεινε ως το τέλος της ζωής της να ξυπνήσει "στα Ελληνόπαιδα [...] όμορφα και μεγάλα ιδανικά". Είναι, από αυτήν την άποψη, χαρακτηριστικοί οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους στρέφεται το μυθιστόρημά της. Ο ένας είναι η φιλοπατρία και ο άλλος τα ευγενή αισθήματα που συνδέουν τους κεντρικούς ήρωες: η άδολη φιλία των δύο αγοριών και ο μέχρι αυτοθυσίας έρωτας των νεαρών ζευγαριών, της Μιροσλάβας και του Ασώτη, του Αλέξιου και της Θέκλας. [...]
Το "Για την Πατρίδα" γνώρισε ευμενή υποδοχή. [...] Οι επιστολές που της στέλνουν ο Αλ. Πάλλης, ο Κ. Παλαμάς, ο Αργ. Εφταλιώτης, ο Μ. Τριανταφυλλίδης και ο Αλ. Δελμούζος είναι εγκωμιαστικές, αναγνωρίζοντας τη δύναμη της πλοκής, την ακρίβεια των γεγονότων και το πατριωτικό της αίσθημα. [...]
Σήμερα, εκατό χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση, [...] το "Για την Πατρίδα" διαβάζεται ακόμη ευχάριστα. Και αυτό γιατί είναι, όπως και όλα τα άλλα μυθιστορήματα της Δέλτα, ένα συνοπτικό μάθημα ιστορίας». (Τόνια Κιουσοπούλου, από το επίμετρο του βιβλίου)

Η παρούσα νέα, συμπληρωμένη έκδοση περιλαμβάνει επίμετρο της Τόνιας Κιουσοπούλου (καθηγήτριας της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης) και χρονολόγιο του Αλ. Π. Ζάννα (επιμελητή του έργου της Π. Σ. Δέλτα), το οποίο μνημονεύει τα σημαντικά γεγονότα της ζωής της Πηνελόπης Δέλτα, καθώς και παράλληλα γεγονότα της πολιτικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής στην Ελλάδα και τον κόσμο. (σελ. 188)

Η ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΩΝ ΣΠΑΘΙΩΝ

ΛΑΜΠΑΡΔΗΣ Γ. ΠΑΣΧΑΛΗΣ
Η "Κοιλάδα των Σπαθιών" είναι ένα μυθιστόρημα που επιχειρεί να φωτίσει την πιο κρίσιμη στιγμή που γνώρισε η βυζαντινή ιστορία. Ένα ψυχογράφημα της ελληνικής φυλής, με τις αρετές και τις αδυναμίες της, τα ελαττώματα όλων των καιρών. Οι ήρωές του είναι φιλόσοφοι μαζί και πολεμιστές. Επιδιώκουν να εφαρμόσουν την Πολιτεία του Πλάτωνα στη δομή της Αυτοκρατορίας. Ενδέκατος αιώνας, εποχή ακμής για τα γράμματα, εποχή των ύστερων φιλοσόφων, των μεγάλων συγκρούσεων, των μεγάλων ανατροπών. Εποχή γεμάτη θρύλους, απ' όπου ανασύρεται και το έπος του Διγενή Ακρίτα. Ο κεντρικός ήρωας Νεόφυτος Μανιάκης, γόνος μεγάλης οικογένειας της Καππαδοκίας, είναι η προσωποποίηση της αντίστασης στα ανατολικά σύνορα. (. . .) (σελ. 496)